Van paddenstoelen tot burlende herten

De bladeren aan de bomen veranderen langzaam van kleur, mist beweegt zich als een sluier tussen de bomen door en de geur na een regenbui is onmiskenbaar. De herfst is in aantocht! Waar we in de lente samen met boswachter Aart de natuur zagen ontwaken, neemt hij ons dit keer mee in de wonderen van de herfst. "Misschien is de herfst wel de mooiste tijd van het jaar. De veranderende natuur en vaak aangename temperaturen nodigen uit om urenlang buiten door te brengen. Het bos krijgt een mystieke sfeer en onthult ons iedere dag weer nieuwe wonderen."

In de herfst kleuren de bossen in de mooiste kleuren. Van de dieprode kleur van het blad van de Amerikaanse eik tot het donkerbruin van de Hollandse eik en alles daar tussenin. Aart legt uit hoe dat kan; "De bomen leggen een energievoorraad aan zodat ze in de lente hun groene bladeren weer kunnen laten groeien. In de herfst trekt de boom dus zijn bladgroen terug. Op dat moment krijgt het blad van ieder type boom, een andere kleur. Daarna vallen de bladeren van de bomen en gaat de boom zich voorbereiden op het voorjaar."

Niet alleen de bomen en planten veranderen in de herfst, ook voor de dieren breekt een bijzondere periode aan. "We associëren vogeltrek vaak met de lente, wanneer veel vogels naar Nederland komen om te broeden. Maar in de herfst gebeurt er net zoveel," legt Aart uit. "Insectenetende vogels trekken dan naar het warmere zuiden , terwijl vogels uit het noorden, zoals uit Noorwegen, juist naar Nederland komen om te overwinteren. Doordat het uiterlijk van vogelsoorten op elkaar lijkt, valt het niet op dat ze van omgeving wisselen. Zo trekt 'onze' zomerroodborst naar het zuiden en wordt vervangen door zijn noordelijke soortgenoot."

De herfst staat ook bekend om het spotten van edelherten en reeën. Van half september tot begin oktober hangt er liefde in het bos, het is dan bronsttijd. Dan galmen de lokroepen, het zogenoemd burlen, door het bos. Om zich voor te bereiden op de winter 'kleden' deze dieren zich ook warmer. In de herfst vervellen ze namelijk! Aart vertelt vol bewondering: "Ze raken hun enkele vacht kwijt en krijgen er een dubbele voor terug, als een soort winterjas. In de zomer is hun vacht roodbruin en in de winter is die aanzienlijk donkerder." Waar de herten juist van zich laten horen, zijn er ook dieren die niet zichtbaar zijn in de herfst. "Zo gaan egels in winterslaap en blijven ook dassen steeds langer onder de grond."

Een ander typisch herfstfenomeen dat zich laat zien, is de paddenstoel. Dit zijn de vruchten van schimmels die vanuit bomen of direct uit de grond tevoorschijn komen. "In Nederland zijn er wel meer dan 5.000 verschillende soorten paddenstoelen te vinden! De meeste paddenstoelen zijn specifiek gebonden aan bepaalde boomsoorten." vertelt Aart. Zo groeit de beroemde rood-met-witte-stippen paddenstoel, de vliegenzwam, alleen bij berkenbomen, terwijl de rodekoolzwam (amethistzwam) onder beukenbomen te vinden is."

"Paddenstoelen spotten is wat mij betreft dé herfstactiviteit," zegt Aart enthousiast. "Wanneer je in de lente de app ObsIdentify hebt gedownload, is die app ook in herfst bruikbaar! Neem een spiegeltje mee het bos in, zodat de paddenstoel zowel van boven als van onder gefotografeerd kan worden. De app zoekt daarna de meest waarschijnlijke soort en geeft direct meer informatie." Een leuke bezigheid voor jong en oud!

"Maar eet de paddenstoelen niet!" waarschuwt Aart. "Het verschil tussen eetbare en giftige paddenstoelen is soms zo klein dat het moeilijk te zien is. Laat ze daarom gewoon staan. Toch iets lekkers meenemen uit het bos? Verzamel dan tamme kastanjes en pof ze thuis. Heerlijk!"