Het is een dinsdag in november als we afspreken op het AZ-trainingscomplex. Het spelershome biedt een mooi uitzicht op het trainingsveld. Opvallend is dat er naast de spelers ook veel trainers op het veld aanwezig zijn. Zo’n zeven man zelfs.
Na de training nemen we plaats in Pascal Jansens werkkamer. Daar vertelt hij met een glimlach hoe het met ‘al die trainers’ zit. “We zitten midden in een interlandperiode”, legt hij uit. “Dat is altijd een drukke periode waarin de internationals veel wedstrijden spelen en veel onderweg zijn. In dergelijke periodes is er ruimte om talenten bij de A-selectie mee te laten trainen. Het voordeel is dat wij de talenten zo beter leren kennen. Uiteraard gaat dat in nauw contact met hun trainers.”

Het trainingskamp is dé kick-off van het seizoen

Het is duidelijk: overal is over nagedacht. De hoofdtrainer van AZ laat niets aan het toeval over. Dat begint al ruim voor de aanvang van het nieuwe seizoen: als de spelers na de zomervakantie het veld op lopen, heeft Jansen al wekenlang aan een visie gewerkt en bijbehorende strategieën ontwikkeld.
“Een goed begin van het seizoen is cruciaal bij het overbrengen van onze visie en het bouwen van een team”, vertelt hij. “De eerste twee weken van het nieuwe seizoen staan in het teken van stevig trainen en praten. Er zijn gesprekken met de staf, met de spelers, in groepsverband en individueel. Alle neuzen moeten dezelfde kant op en iedereen moet hetzelfde doel voor ogen krijgen. En vooral: iedereen moet begrijpen wat ons als team, en wat hem als individu, te doen staat om dat doel te bereiken.”
Na het zomerreces organiseren de meeste profclubs een trainingskamp. Zo ook AZ. De club gaat al jaren in de zomer naar Villa Heidebad in Epe. “Het trainingskamp vindt meestal plaats in de derde week. Je zou deze week als de kick-off van het seizoen kunnen beschouwen”, aldus Jansen. “Al zijn de weken ervoor wat mij betreft net zo belangrijk. Voordat we op trainingskamp gaan, wil ik sowieso met de staf op één lijn zitten.”

Elkaars taal leren spreken

Het voordeel van een trainingskamp is volgens Jansen dat je zeven dagen lang afgeschermd bent van de rest van de wereld. “We zijn 24 uur per dag bij elkaar. Daardoor kunnen we onze teamwaarden vaststellen en ons volledig focussen op ons doel. In zo’n week leren we elkaar goed kennen. Je leert als het ware dezelfde taal spreken. Dat is enorm belangrijk. Als je elkaars taal spreekt, als je elkaar begrijpt, dan loopt alles veel soepeler.”

In de trainingsweek wordt vooral veel en intensief getraind. Daarnaast worden er twee oefenwedstrijden gespeeld. Jansen: “Meestal beginnen we met een training voor het ontbijt. Daarna frissen we ons op en gaan we gezamenlijk ontbijten. Daarna volgt weer een training. Na de lunch volgt wederom een stevige training of een wedstrijd. In de avond gaan we samen dineren en houden we besprekingen in grotere of kleinere setting. Op twee of drie avonden vindt een kick-off moment plaats.”

Impact door inspiratie

Voor zo’n kick-off moment laat de club bijvoorbeeld een inspirerende spreker langskomen. “Afgelopen keer hebben we ervoor gekozen om specialisten binnen onze eigen club uit te nodigen”, vertelt de AZ-trainer. “Eén van de gasten was Bart Heuvingh, onze topsportbegeleider bij de jeugdopleiding. Hij kan alles vertellen over de juiste lifestyle die bij topsport komt kijken. Hij gelooft dat je je talenten moet blijven ontwikkelen. En dan niet alleen op het gebied van voetbal, maar ook op het gebied van voeding, ontspanning en het ontwikkelen van je persoonlijkheid en je gezondheid. Een ‘groei mindset’ noemt hij dat. Een belangrijk onderdeel van onze visie is het betrekken van jonge spelers bij het eerste elftal. Vandaar dat Heuvingh dit jaar meer betrokken is bij de selectie. We willen dat iedere speler, zeker de spelers in de A-selectie, zich bewust is van het feit dat alles wat hij buiten het veld doet, invloed heeft op zijn prestaties binnen de lijnen. Dit soort zaken bespreken we in groepsverband en in kleinere groepjes onder leiding van stafleden. Aan het eind van dag worden alle gesprekken geëvalueerd en aan het eind de week vindt een groot evaluatieoverleg plaats. Goede communicatie en evaluatie vind ik essentieel, zowel binnen als buiten het veld.”

Plan tijd voor ontspanning

Ook in januari staat er een trainingskamp op de planning. Een vereiste is dan dat de weersomstandigheden ideaal zijn om buiten te trainen. Spanje is bijvoorbeeld een geliefde bestemming. “Voor beide trainingskampen geldt dat er ook tijd is voor ontspanning”, vertelt Jansen. “De boog kan niet altijd gespannen staan. Het programma is aardig dichtgetimmerd, maar er is altijd wel een middag waarop we niet gaan trainen. Soms mogen de spelers zelf weten wat ze gaan doen. Sommigen willen golfen, anderen een stad bezoeken of in het hotel blijven. Het kan ook zijn dat we er met z’n allen op uit trekken. We plannen dat niet vooraf, het hangt een beetje van de stemming af hoe we zo’n middag benutten.”

Elke week een nieuwe kick-off

Alle activiteiten binnen de club zijn erop gericht om de doelstelling te halen: eindigen in de top 4 van de Eredivisie en Europees voetbal behalen. Een belangrijk onderdeel in dat proces zijn de wedstrijdvoorbereidingen, die soms één keer in de week plaatsvinden en soms twee keer. Een wedstrijdvoorbereiding is in feite de kick-off van de wedstrijd.

“We hebben twee soorten voorbereidingen bij uitwedstrijden”, verduidelijkt Jansen. “Een dagprogramma en een programma met een overnachting. Bij het dagprogramma ontbijten we met z’n allen op het trainingscomplex om vervolgens naar een hotel in de buurt van de wedstrijd te rijden. Daar hebben we de beschikking over eigen ruimtes waar medische behandelingen plaatsvinden en de spelers kunnen rusten. Na de rust volgt een sportmaaltijd en de wedstrijdbespreking. Die vindt in een vergaderzaal plaats, waar we de beschikking hebben over een beamer, een scherm en geluid. Na de wedstrijdbespreking gaan we richting het stadion.”

“Als we Europees spelen of bij een club aan de andere kant van het land, vertrekken we een dag eerder. We overnachten in het hotel en volgen verder ongeveer hetzelfde programma, behalve dat we meestal nog een extra bespreking houden. Een belangrijk onderdeel van de wedstrijdvoorbereiding is het eten. De menu’s zijn volledig afgestemd op de prestaties die geleverd moeten worden. Als we Europees spelen, nemen we onze eigen kok mee. Ook de koks in de Nederlandse hotels worden vooraf door onze kok geïnstrueerd.”

Het doel is de basis

Bij een topclub als AZ wordt over ieder facet in de ‘bedrijfsvoering’ nagedacht. Iedere radar in de clubmachine draagt bij aan het optimaal laten performen van de spelers. Wat kan het bedrijfsleven hiervan leren?

Jansen: “Alles begint met een doel. Wat wil je bereiken? Wat moet je doen om dat doel te halen? Wat is er nodig? Wie heb je nodig? Weet iedereen wat hem of haar te doen staat? Bij AZ ben ik degene die richting geeft, ik doe dat volgens het principe Lead bij Example. Ik bepaal dus de koers en ik neem mijn staf daarin mee. Daarna volgen de spelers. Het belangrijkste daarbij is: ik kan het niet alleen. Ik kan alleen het goede voorbeeld geven, en mijn staf ook, zodat er een organisatie ontstaat die is gebaseerd op respect, vertrouwen en loyaliteit. Dat is de basis. Als dat goed zit, word je een hecht team met een gemeenschappelijke missie en dan krijg je vleugels.”

“Om dit te bereiken moet je mijns inziens af en toe even uit de dagelijkse beslommeringen stappen. Eén of twee keer per jaar op een inspirerende en comfortabele locatie bij elkaar komen, om van daaruit weer een nieuwe kickstart te maken. Dat is tenminste zoals wij het doen.”